10. kadencja, 14. posiedzenie, 1. dzień (26-06-2024)

1. punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny (druki nr 209 i 247).

Poseł Jolanta Zięba-Gzik:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dziś rozważamy niezwykle ważną kwestię, jaką jest zmiana ustawy Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw w zakresie przestępstw na tle seksualnym.

    Te zmiany są niezbędne. Musimy z całą stanowczością walczyć z gwałtem oraz innymi formami przemocy seksualnej. Gwałt to jedno z najokrutniejszych przestępstw, jakich może doświadczyć człowiek. Jest to akt przemocy, który narusza nie tylko fizyczną, ale i psychiczną integralność ofiary. Trauma związana z gwałtem pozostawia głębokie i długotrwałe ślady, ślady w psychice ofiary. Przemoc seksualna niszczy poczucie bezpieczeństwa, godności i wartości osobistej. Ofiary gwałtu często borykają się z depresją, lękami i zespołami stresu pourazowego oraz innymi poważnymi problemami zdrowotnymi i psychicznymi. Przestępstwa o charakterze naruszenia autonomii seksualnej w znacznie większym stopniu dotykają kobiet i dziewcząt. Jest to przemoc motywowana płcią, tym samym jest to jedna z przeszkód stających na drodze do osiągnięcia faktycznej równości kobiet i mężczyzn, która jest gwarantowana w Rzeczypospolitej Polskiej konstytucją oraz aktami prawa międzynarodowego. Gwałt to nie tylko akt fizycznej agresji, ale także dominacji i kontroli, które odbierają ofierze poczucie sprawczości. Społecznie gwałt ma również daleko idące konsekwencje, wpływa na rodzinę i bliskich ofiary, wywołuje falę cierpienia i destabilizacji.

    Musimy chronić najbardziej bezbronnych. Proponowane zmiany w Kodeksie karnym mają na celu lepszą ochronę osób, które są najbardziej narażone na przemoc seksualną, w tym osób niezdolnych do rozpoznania znaczenia czynu lub kierowania swoim postępowaniem. Przestępstwa seksualne zbyt rzadko spotykają się z adekwatną reakcją organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości. Zgłaszalność przemocy seksualnej jest na niskim poziomie, do czego przyczynia się pobłażliwość wymiaru sprawiedliwości i procent wyroków wydawanych z warunkowym zawieszeniem kary, które zniechęcają osoby pokrzywdzone do zgłaszania przestępstw i podejmowania kroków prawnych.

    Nowelizacja art. 197 Kodeksu karnego ma na celu precyzyjne ujęcie wszystkich form przestępstw seksualnych. Dzięki temu sprawcy, którzy wykorzystują niezdolność ofiary do rozpoznania sytuacji, będą podlegać takim samym sankcjom jak ci, którzy dopuszczają się gwałtu przy użyciu przemocy czy groźby. Wprowadzenie surowszych kar ma na celu odstraszenie potencjalnych sprawców oraz zapewnienie, że wymiar sprawiedliwości będzie mógł skutecznie reagować na takie przestępstwa. Zwiększenie kary pozbawienia wolności za gwałt oraz inne formy przemocy seksualnej to jasny sygnał, że państwo nie będzie tolerować takich działań.

    Do potwierdzenia aktu zgwałcenia dzisiaj konieczne jest wykazanie oporu ofiary, czyli zamanifestowania zewnętrznego sprzeciwu, choć opór ofiary nie musi polegać na fizycznym przeciwstawianiu się. Może przybrać formę płaczu, zwerbalizowanego sprzeciwu, szarpania czy prób wzywania pomocy. Jest to zatem zawsze forma uzewnętrznionego oporu bez uwzględnienia sytuacji, w której ofiara z różnych przyczyn tego oporu nie była w stanie wyrazić. Przyjęcie przez Polskę międzynarodowych standardów ochrony praw ofiar przemocy seksualnej wymaga redefinicji przestępstwa zgwałcenia i oparcia jej na koncepcji zgody, a nie potwierdzenia oporu.

    Gwałt to zbrodnia. Zbrodnia, która zasługuje na naszą pełną uwagę i stanowcze działanie. Proponowane zmiany w ustawodawstwie są krokiem w kierunku zapewnienia lepszej ochrony ofiar oraz surowszego karania sprawców. (Oklaski)

Przebieg posiedzenia