10. kadencja, 14. posiedzenie, 1. dzień (26-06-2024)

3. punkt porządku dziennego:

Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym oraz niektórych innych ustaw (druk nr 437).

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów Tomasz Chróstny:

    Szanowny Panie Marszałku! Szanowna Wysoka Izbo! Mam zaszczyt przedstawić projekt ustawy o zmianie ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym oraz niektórych innych ustaw, nr druku 437.

    Celem nowelizacji jest implementacja dyrektywy ws. powództw przedstawicielskich wytaczanych w celu ochrony zbiorowych interesów konsumentów. Dyrektywa daje konsumentom kolejne narzędzie służące przywróceniu równowagi kontraktowej w przypadku jej naruszenia przez przedsiębiorców stosujących nieuczciwe praktyki. Powództwo przedstawicielskie to mechanizm prawny, który pozwala grupie konsumentów na dochodzenie swoich roszczeń na drodze sądowej przy reprezentacji przez upoważnionego przedstawiciela, tzw. podmiot upoważniony. Projekt wprowadza obok już istniejących rozwiązań w postaci pozwów i postępowań grupowych na mocy ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym szczególną kategorię powództw: o stwierdzenie stosowania praktyk naruszających ogólne interesy konsumentów oraz roszczenia związane ze stosowaniem tychże praktyk. Konsument będzie mógł zatem wybrać, czy zamierza dochodzić swoich roszczeń w dotychczasowym postępowaniu grupowym, czy też skorzysta z nowych rozwiązań przewidzianych w projektowanej ustawie. Konsument, który będzie chciał przystąpić do postępowania o roszczenie związane ze stosowaniem praktyk naruszających ogólne interesy konsumentów, musi w sposób aktywny wyrazić taką wolę.

    Projekt ustawy daje prawo do wniesienia do sądu okręgowego powództwa grupowego polskim oraz europejskim organizacjom konsumenckim oraz rzecznikowi finansowemu w sprawach dotyczących produktów i usług finansowych. Podmioty te będą występowały w imieniu i na rzecz konsumentów, domagając się konkretnych roszczeń, np. wymiany towaru, naprawy towaru, zwrotu opłat czy też rozwiązania umowy. Podmioty te będą mogły także zażądać od przedsiębiorcy, aby zaprzestał stosowania nieuczciwych praktyk, np. reklamy wprowadzającej w błąd, w przypadku gdy narusza ona ogólne interesy konsumentów.

    Projekt uwzględnia możliwość dochodzenia roszczeń w przypadkach transgranicznych, co jest istotne z punktu widzenia wspólnego rynku Unii Europejskiej. Oznacza to, że podmiot upoważniony wyznaczony w dowolnym państwie członkowskim Unii Europejskiej może wyznaczyć powództwo przed sądem polskim, a polski podmiot upoważniony może wytoczyć takie powództwo w dowolnym państwie członkowskim Unii Europejskiej.

    Projekt ustawy określa szczegółowe kryteria pełnienia roli podmiotu upoważnionego. Podmioty będą weryfikowane i wpisywane do rejestru prowadzonego przez UOKiK. Prezes UOKiK będzie także przed wytoczeniem powództwa informował podmiot upoważniony o istotnych kwestiach związanych z zarzutami, jakie podmiot chce zawrzeć w pozwie wobec danego przedsiębiorcy, w tym także o tym, czy prowadzi wobec tego przedsiębiorcy postępowanie w przypadku tego samego naruszenia. Przepisy te mają na celu zapobiec dublowaniu się postępowań wobec tego samego przedsiębiorcy w przypadku tego samego naruszenia. Ma to również zapewnić podmiotom wsparcie merytoryczne w wytoczeniu powództw ze strony wyspecjalizowanego organu.

    Prezes UOKiK-u będzie mógł wstąpić do postępowania grupowego w sprawach o zaniechanie stosowania praktyk naruszających ogólne interesy konsumentów, jeżeli będzie tego wymagało zapewnienie ochrony konsumentów. Będzie również miał możliwość przedstawienia istotnego poglądu w sprawie przed sądem.

    Bardzo istotnym elementem jest zapewnienie mechanizmów kontroli niezależności finansowania podmiotów upoważnionych. Na każdym etapie sąd będzie badał, czy finasowanie podmiotu, np. przez przedsiębiorców, nie wpływa na ochronę interesów konsumentów. Sąd będzie mógł sprawdzić, czy podmiot upoważniony nie jest finansowany np. przez konkurenta danego przedsiębiorcy, który został pozwany. Projekt wprowadza także rozwiązanie mające na celu ochronę konsumentów będących członkami grupy, w przypadku ujawnienia nieprawidłowości w zakresie finansowania podmiotu upoważnionego w trakcie postępowania sądowego. W takiej sytuacji konsumenci będą mieli możliwość dokonania zmiany podmiotu upoważnionego w terminie 6 miesięcy od dnia wydania stosownego zarządzenia przez sąd.

    Podmioty upoważnione będą zwolnione z opłat za wytoczenie powództwa, ale strona przegrana poniesie koszty na zasadach ogólnych procedury cywilnej. Jednocześnie członek grupy, konsument nie ponosi kosztów procesu, w którym powodem jest podmiot upoważniony.

    Przygotowanie projektu ustawy wymagało bardzo szczegółowych i niezwykle pogłębionych analiz prawa krajowego, w tym procedury cywilnej. Przeprowadzono bardzo szerokie konsultacje społeczne i międzyresortowe, w wyniku których zgłoszono szereg uwag. Uwagi te także wymagały pogłębionej analizy pod kątem możliwości ich uwzględnienia w kontekście przepisów dyrektywy.

    Państwa członkowskie powinny stosować przepisy implementujące dyrektywę od 25 czerwca 2023 r. Opóźnienie w implementacji niniejszej dyrektywy do polskiego porządku prawnego wynika m.in. z konieczności precyzyjnego uregulowania projektowanych mechanizmów i procedur postępowania sądowego przy zapewnieniu stosownych gwarancji dla przedsiębiorców.

    Wysoka Izbo! Uprzejmie proszę o skierowanie projektu ustaw do dalszych prac w brzmieniu zaproponowanym w druku nr 437. Bardzo dziękuję za uwagę.


Przebieg posiedzenia