10. kadencja, 14. posiedzenie, 3. dzień (28-06-2024)
25. punkt porządku dziennego:
Sprawozdanie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z realizacji w 2023 r. ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców wraz ze stanowiskiem Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych (druki nr 299 i 313).
Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji Wiesław Leśniakiewicz:
Bardzo dziękuję.
Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie sprawozdanie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z realizacji w 2023 r. ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców. Sprawozdanie zawiera analizę przedmiotowej problematyki oraz prezentuje skalę zainteresowania cudzoziemców nabywaniem w 2023 r. nieruchomości w Polsce oraz akcji i udziałów w spółkach będących właścicielami lub użytkownikami wieczystymi nieruchomości w Polsce.
Minister spraw wewnętrznych i administracji jest organem uprawnionym do monitorowania obrotu nieruchomościami z udziałem cudzoziemców poprzez badanie legalności nabywania nieruchomości przez cudzoziemców i prowadzenie rejestru nieruchomości, udziałów i akcji nabywanych lub objętych przez cudzoziemców. Należy zaznaczyć, że przepisy ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców są dostosowane do wymogów prawa europejskiego, a w szczególności do swobody przypływu kapitału przysługującego podmiotom z państw stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym oraz Konfederacji Szwajcarskiej, co zostało odzwierciedlone w szczególności w art. 8 ust. 2 ustawy. O ile zatem cudzoziemcy spoza Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Konfederacji Szwajcarskiej mają obowiązek co do zasady uzyskiwać zezwolenia na nabycie nieruchomości, o tyle cudzoziemcy z Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Konfederacji Szwajcarskiej od 1 maja 2016 r. mogą swobodnie, a więc bez zezwolenia, nabywać nieruchomości, niezależnie od położenia, powierzchni i przeznaczenia nabywanej nieruchomości.
W 2023 r. do ministra spraw wewnętrznych i administracji wpłynęło 34 285 dokumentów dotyczących transakcji nabywania nieruchomości, akcji i udziałów przez cudzoziemców. Na podstawie tych zgłoszeń do rejestru dokonano 26 679 wpisów, w tym 26 167 wpisów dotyczących nabywania nieruchomości przez cudzoziemców oraz 512 wpisów w zakresie spraw kapitałowych. Wśród wszystkich transakcji w 2023 r. aż prawie 94,6%, czyli podobnie jak w ostatnich latach, stanowiły transakcje dokonane bez obowiązku uzyskania zezwolenia, czyli chodziło tu o nabycie przez cudzoziemców lokali mieszkalnych poza strefą nadgraniczną. Podstawowym źródłem informacji o nabytych przez cudzoziemców nieruchomościach są dla ministra spraw wewnętrznych i administracji wypisy aktów notarialnych przesyłanych przez notariuszy. W przypadku naruszenia przez notariusza obowiązków wynikających z ustawy minister współpracuje w tym względzie z ministrem sprawiedliwości oraz Krajową Radą Notarialną.
W 2023 r. odnotowano 77 transakcji zawartych z naruszeniem przepisów ustawy. Wskutek działań podjętych przez ministra w 23 przypadkach strony transakcji same doprowadziły do stanu zgodnego z przepisami ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców. W 2023 r. minister skierował łącznie 73 pozwy do sądów o stwierdzenie nieważności nabycia nieruchomości przez cudzoziemców w sprawach dotyczących transakcji również z lat ubiegłych. Natomiast w sytuacji, gdy nabycie nieruchomości przez cudzoziemca wymaga uzyskania zezwolenia, to minister wydaje stosowną decyzję. W przypadku nieruchomości rolnych decyzja jest wydawana, jeżeli sprzeciwu nie wniesie minister właściwy do spraw rozwoju wsi. W ubiegłym roku nie odnotowano takiego sprzeciwu.
W zakresie postępowań prowadzonych na wniosek cudzoziemców o wydanie zezwolenia na nabycie nieruchomości minister w każdym przypadku bada, czy nabycie nieruchomości może spowodować zagrożenie obronności, bezpieczeństwa państwa lub porządku publicznego, a także czy może być niezgodne z interesem państwa. W tym celu minister występuje zarówno do ministra obrony narodowej, jak i do szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, komendanta głównego Straży Granicznej oraz komendanta głównego Policji z wnioskiem o opinię. W ubiegłym roku odnotowano jeden sprzeciw ze strony ministra obrony narodowej. Ponadto minister bada również źródła pochodzenia środków finansowych, które mają zostać przeznaczone na nabycie nieruchomości lub udziałów. Chodzi o legalność środków, które ewentualnie są przeznaczone na realizację tych inwestycji i zakupów, o to, czy przypadkiem środki nie pochodzą z szarej strefy czy też przestępstw.
Realizując przepisy ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców, w 2023 r. minister właściwy do spraw wewnętrzny wydał 898 zezwoleń na nabycie 1263 nieruchomości gruntowych, w tym 173 zezwolenia na nabycie nieruchomości rolnych i leśnych, 341 zezwoleń na nabycie 371 lokali mieszkalnych użytkowych, 42 zezwolenia na nabycie udziałów i akcji w spółkach. Z danych zgromadzonych w prowadzonych rejestrach wynika, iż w 2023 r. cudzoziemcy zarówno na podstawie wymaganych zezwoleń, jak i bez obowiązku ubiegania się zezwolenia nabyli nieruchomości gruntowe o łącznej powierzchni 5661 ha, w tym nieruchomości rolne i leśne o łącznej powierzchni 2192 ha. Dla porównania: w roku 2022 cudzoziemcy nabyli nieruchomości gruntowe o łącznej powierzchni 12 800 ha - to jest rok 2022 - w tym nieruchomości rolne i leśne o łącznej powierzchni 5119 ha. Czyli tutaj widać, że jest zmniejszenie liczby hektarów nabywanych gruntów.
Porównując dane, należy stwierdzić, iż liczba wydanych w 2023 r. zezwoleń na nabycie nieruchomości gruntowych przez cudzoziemców wzrosła w stosunku do lat poprzednich. Niewątpliwie jedną z przyczyn wzrostu liczby wniosków kierowanych do ministra spraw wewnętrznych i administracji o wydanie zezwolenia na nabycie nieruchomości był oczywiście wybuch w 2022 r. konfliktu zbrojnego wywołanego przez agresję Federacji Rosyjskiej na Ukrainę i związany z tym napływ do Polski obywateli Ukrainy. Ponadto prawdopodobną przyczyną wzrostu liczby wniosków w 2023 r., widoczną szczególnie w drugiej połowie tego roku, było wprowadzenie od 3 lipca 2023 r. rządowego programu ˝Bezpieczny kredyt 2%˝, który umożliwił wielu nabywcom, również cudzoziemcom finansującym zakup nieruchomości, w tym działek budowlanych, z kredytu hipotecznego uzyskanie tego kredytu na preferencyjnych warunkach.
W 2023 r. minister spraw wewnętrznych wydał 109 decyzji odmawiających cudzoziemcom udzielenia zezwolenia na nabycie nieruchomości gruntowych, lokali oraz udziałów i akcji. W ramach wymienionej liczby decyzje negatywne zostały wydane z powodu niewykazania przez cudzoziemca jego trwałej więzi z Polską, braku spełnienia innych ustawowych przesłanek uzasadniających wydanie zezwolenia, np. nieudokumentowane źródło pochodzenia środków finansowych na nabycie nieruchomości, bądź przypadku, gdy nabycie nieruchomości przez cudzoziemcach mogło spowodować zagrożenie obronności, bezpieczeństwa państwa lub porządku publicznego lub też gdy sprzeciwiały się temu względy społeczne. W ramach wskazanej liczby wszystkie decyzje odmowne wydano z powodu... Jak wspomniałem, jedna decyzja była odmowna z powodu wyrażenia sprzeciwu przez ministra obrony narodowej. Wysoka Izba ma do dyspozycji sprawozdanie ministra spraw wewnętrznych, które jest umieszczone również na stronach Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, gdzie bardzo szczegółowo są opisane zarówno kryteria udzielania zezwoleń, jak również cały przebieg tego procesu, a także informacje związane z prowadzonymi rejestrami, w których określiliśmy, jakie jest zainteresowanie w poszczególnych województwach, jakiej narodowości obywatele występują o możliwość wpisu do rejestrów, jak również uzyskania zezwolenia. Oczywiście sprawozdanie było również szczegółowo przedstawione na posiedzeniu Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych, gdzie prezentowaliśmy cały ten proces z roku 2023.
Wysoka Izbo, zwracam się z uprzejmą prośbą o akceptację sprawozdania ministra spraw wewnętrznych i administracji za realizację w 2023 r. ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców. Bardzo dziękuję.
Przebieg posiedzenia