10. kadencja, 21. posiedzenie, 1. dzień (06-11-2024)

2. i 3. punkt porządku dziennego:


   2. Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy budżetowej na rok 2024 (druk nr 754).
   3. Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2024 (druk nr 755).

Poseł Agnieszka Maria Kłopotek:

    Szanowny Panie Marszałku! Panie i Panowie Ministrowie! Wysoka Izbo! Mam przyjemność w imieniu Klubu Parlamentarnego Polskie Stronnictwo Ludowe - Trzecia Droga zabrać głos w ramach pierwszego czytania rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy budżetowej na rok 2024 oraz rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2024.

    Jednym z powodów, dla których rząd dokonuje obecnej nowelizacji budżetu państwa na 2024 r. i dyskutujemy na ten temat w tym momencie, jest konieczność zapewnienia jednostkom samorządu terytorialnego wsparcia finansowego w realizacji ich zadań własnych. Dlaczego to robimy? Dlaczego dzisiaj planujemy zwiększenie wydatków na jednostki samorządu terytorialnego? Co się takiego stało, że samorządy mają poważne problemy finansowe? Jest tak m.in. dlatego, że Prawo i Sprawiedliwość w latach 2015-2023 konsekwentnie, krok po kroku odbierało polskim samorządom kompetencje, narzucając nowe obowiązki, nie gwarantując środków na możliwość ich realizacji czy wręcz je obcinając. Słyszeliśmy niestety rządową polityczną propagandę, że obniżali podatki wybranym grupom, jeśli chodzi o podatek dochodowy, ale zapomnieli wspomnieć, że jednocześnie maleją w związku z tym dochody własne lokalnych samorządów. Skutkiem 8 lat rządów Prawa i Sprawiedliwości i nierównego traktowania samorządów jest w tej chwili zbyt niska subwencja oświatowa, zadłużone szpitale powiatowe, brakuje na inwestycje, szalała inflacja. Zamiast korzystania z własnych, wypracowanych środków zaczął się tzw. klientelizm polityczny w samorządach, wycieczki do Warszawy po wsparcie finansowe i bazowanie głównie na rządowych dotacjach rozdawanych według politycznego klucza. Przedstawiony raport Instytutu Finansów Publicznych nie pozostawia miejsca na żadne wątpliwości. Tylko w latach 2019-2023 gminy rządzone przez ludzi Zjednoczonej Prawicy otrzymały 5486 zł w przeliczeniu na jednego mieszkańca, gminy rządzone przez niezależnych samorządowców otrzymały 3684 zł, a te rządzone przez tamtejszą opozycję otrzymały 2333 zł na jednego mieszkańca. Gminy tzw. poprawne politycznie dostawały ponad 2,3 razy więcej niż zarządzane przez zwolenników opozycji. PiS wmawiał Polkom i Polakom, że Polski Ład jest cudem ekonomicznym dla samorządów. Okazał się totalnym niewypałem i uderzył w finanse samorządów, zwłaszcza większych miast. Dlatego rozpatrujemy projekt zmiany ustawy budżetowej na 2024 r., aby wspomóc polskie samorządy oraz dokonać aktualizacji prognozy dochodów budżetu, która wynika z uwzględnienia dostępnych danych o dotychczasowym wykonaniu i projekcji na ostatni kwartał br. Projektowane przepisy wprowadzają podstawę prawną przekazania jednostkom samorządu terytorialnego jeszcze w 2024 r. dodatkowych środków finansowych w łącznej wysokości 10 mld zł, z czego 8 216 794 tys. z tytułu udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych, a 1 783 205 tys. z tytułu uzupełnienia subwencji ogólnej. Kwota ponad 8,2 mld zł z tytułu udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych zostanie stosownie rozdzielona między gminy, powiaty i województwa, proporcjonalnie do wysokości dochodów na rok 2024, z tytułu udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych PIT gmin, powiatów i województw w łącznej kwocie dochodów wszystkich jednostek samorządu terytorialnego z tego tytułu. Przy tym do obliczeń brane będą pod uwagę dochody z roku 2024 wraz z korektą dochodów z tytułu udziału we wpływach z PIT za rok 2022.

    Stosowane kryterium podziału dodatkowych dochodów wynika z faktu, że wprowadzone w ostatnich latach reformy w zakresie PIT wpływały na dochody jednostek samorządu terytorialnego z tytułu udziału we wpływach w tym podatku. Podział kwoty przysługującej wszystkim gminom na poszczególne gminy będzie dokonywany z uwzględnieniem ich dochodów z tytułu udziału we wpływach z PIT na rok 2024. W taki sam sposób będzie rozdzielana kwota przysługująca wszystkim powiatom oraz kwota przysługująca wszystkim województwom.

    W projekcie przewidziano także kwoty gwarantowane dla gmin, powiatów i województw w zależności od liczby mieszkańców. Jeżeli w wyniku podziału opisanego powyżej jednostka samorządu terytorialnego nie uzyska kwoty gwarantowanej, to otrzyma dodatkowe dochody w postaci uzupełnienia subwencji ogólnej w wysokości zapewniającej osiągnięcie tej kwoty, przy czym kwota z tytułu uzupełnienia subwencji może podlegać odpowiedniemu zmniejszeniu. Zmniejszenie tej kwoty nastąpi w przypadku, gdy suma kwoty wynikającej z podziału według udziału w PIT i kwoty z tytułu uzupełnienia subwencji będzie wyższa od dochodów danej jednostki samorządu terytorialnego w roku 2024 z tytułu udziału we wpływach z PIT wraz z korektą dochodów z tytułu udziału we wpływach z PIT za rok 2022. W takim przypadku dodatkowe dochody jednostek samorządu terytorialnego w roku 2024 będą równe dochodom z tytułu udziału w PIT w tym roku.

    Dodatkowe dochody dla miast na prawach powiatu będą ustalane w taki sam sposób jak dla gmin i powiatów w ramach części ustalonej odpowiednio dla gmin i powiatów. Dodatkowe dochody zostaną przekazane przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych, przy czym przekazanie może nastąpić w ratach. O przeznaczeniu dodatkowych dochodów będzie decydował organ stanowiący jednostkę samorządu terytorialnego.

    Proponuje się również, aby projektowana ustawa weszła w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia. Mając na uwadze, że projektowane rozwiązania zapewniają jednostkom samorządu terytorialnego dodatkowe środki na realizację zadań własnych, których przekazanie przewidziane jest jeszcze w roku 2024, projektowany termin wejścia w życie ustawy jest uzasadniony. Zaproponowany termin umożliwi przekazanie jednostkom samorządu terytorialnego wsparcia finansowego jeszcze w tym roku.

    Zmiana ustalonego w ustawie budżetowej na rok 2024 planu dochodów i wydatków budżetu państwa ma zapewnić realne wykonanie ustawy budżetowej w danym roku budżetowym, z uwzględnieniem skutków zdarzeń lub okoliczności niemożliwych do przewidzenia na etapie prac planistycznych dotyczących projektu ustawy budżetowej. Nowelizacja ustawy budżetowej na rok 2024 nie dostosuje wszystkich pozycji planu do wykonania. Są to osobne kategorie procesu budżetowego i służą różnym celom.

    Przedłożona nowelizacja ustawy budżetowej na rok 2024 dotyczy aktualizacji prognoz strony dochodowej, co wpływa na kwotę ustanowionego w tej ustawie maksymalnego poziomu deficytu budżetu państwa. Kwota wydatków zaplanowana w ustawie budżetowej na rok 2024 w przedkładanej nowelizacji per saldo pozostaje na niezmienionym poziomie. Projekt nowelizacji ustawy budżetowej na rok 2024 zakłada jedynie przesunięcia pomiędzy poszczególnymi częściami budżetowymi w ramach tej samej łącznej kwoty wydatków budżetu państwa. W nowelizowanej ustawie budżetowej na rok 2024 dochody budżetu państwa zaplanowane zostały w wysokości 626 075 747 tys. zł.

    Jakie zmiany są proponowane w projekcie ustawy? Jeśli chodzi o podatek od towarów i usług, przewiduje się, że z tego tytułu w 2024 r. pomniejszone zostaną te wpływy o 7,2%, czyli 22 mld zł, w porównaniu z ustawą budżetową na rok 2024. Głównym powodem niewykonania prognozy dochodów w 2024 r. jest znacząco mniej korzystny, z punktu widzenia realizacji dochodów z VAT, nominalny wzrost spożycia prywatnego.

    Podatek akcyzowy - również jest zmniejszenie i planowane wpływy będą mniejsze o 1,5% w porównaniu z ustawą budżetową, czyli o 1 000 342 tys. zł. Podatek dochodowy od osób prawnych CIT - przewiduje się, że dochody z podatku CIT w 2024 r. wyniosą 58 556 935 tys. zł, czyli mniej o 16,4% w porównaniu z ustawą budżetową na rok 2024. Podatek dochodowy od osób fizycznych PIT - przewiduje się, że dochody z podatku PIT w 2024 r. będą mniejsze o 10,5% w porównaniu z ustawą budżetową na rok 2024. Jest to właśnie przede wszystkim skutek decyzji o jednorazowym przekazaniu jednostkom samorządu terytorialnego z budżetu państwa dodatkowej kwoty 8216 mln z tytułu udziału w dochodach z PIT.

    Obecna prognoza uwzględnia również niższe o ok. 1,9 mld zł od prognozowanego wykonanie dochodów w okresie styczeń-wrzesień będące skutkiem przede wszystkim niższego wykonania dochodów z PIT od podatników prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą.

    Wypłaty z zysku Narodowego Banku Polskiego. W przypadku dochodów nieopodatkowanych głównymi powodami niższej realizacji jest niestety brak planowanej przez Narodowy Bank Polski wpłaty z zysku, która miała wynosić ok. 6 mld zł. Pomimo przedstawionej przez Narodowy Bank Polski informacji bank ten nie dokonał wpłaty z uwagi na ujemny wynik finansowy, który wyniósł ostatecznie ponad 20 mld zł.

    W ustawie budżetowej na rok 2024 wydatki budżetu państwa zaplanowane zostały w wysokości 866 375 747 tys. zł. Projekt nowelizacji zakłada jedynie przesunięcia między poszczególnymi częściami budżetowymi w ramach tej samej łącznej kwoty wydatków budżetu.

    Zwiększenia wydatków budżetowych będą miały miejsce w części 28: Szkolnictwo wyższe i nauka, części 40: Turystyka, części 46: Zdrowie, części 72: Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, części 82: Subwencje ogólne dla jednostek samorządu terytorialnego. Natomiast zmniejszenie wydatków budżetowych nastąpi w części 25: Kultura fizyczna, części 27: Informatyzacja, części 84: Środki własne Unii Europejskiej.

    Biorąc pod uwagę te wszystkie zmiany, które są potrzebne do tego, aby wprowadzić nowelizację budżetu na rok 2024, Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego - Trzecia Droga będzie głosował za przyjęciem zmian proponowanych w projekcie. Dziękuję bardzo. (Oklaski)


Przebieg posiedzenia